ความผิดพลาดในการบริหารธุรกิจแบบครอบครัวมีปัญหาหลักๆอยู่ไม่กี่อย่าง แต่ที่น่าแปลกคือเป็นปัญหาซ้ำๆ เดิมๆที่หลายครอบครัวเจอ

การทำธุรกิจ SMEs  ส่วนใหญ่มักจะเป็นระบบครอบครัว เพราะเป็นธุรกิจที่เป็นองค์ความรู้ของคนในครอบครัวสืบทอดรุ่นสู่รุ่น แต่ถ้าหากการบริหารไม่ดี ไม่มืออาชีพพอก็อาจเกิดความผิดพลาดได้ ในบางธุรกิจอาจเริ่มต้นในรุ่นพ่อ รุ่งเรืองรุ่นลูก แต่มาเจ๊งรุ่นหลานได้ ถ้าอยากให้ธุรกิจมั่นคงยาวนานก็ต้องบริหารแบบมืออาชีพ

ความผิดพลาดในการบริหารธุรกิจแบบครอบครัวมีปัญหาหลักๆอยู่ไม่กี่อย่าง แต่ที่น่าแปลกคือเป็นปัญหาซ้ำๆ เดิมๆที่หลายครอบครัวเจอ เรามาดูกันว่ามีอะไรบ้าง

1.เจ้าของเป็นศูนย์กลาง

เรียกได้ว่าทุกคนในบริษัทจะต้องฟังเจ้าของเพียงคนเดียว พนักงานที่ทำงานในระบบครอบครัวส่วนใหญ่จะไม่ค่อยได้แสดงความคิดเห็น ทำตามคำสั่งอย่างเดียว เจ้าของบางคนถึงขนาดคิดว่าลูกจ้างก็คือลูกจ้าง จะมารู้ดีกว่าเจ้าของได้อย่างไร จึงไม่มีการรับฟังความคิดเห็น ซึ่งเสียโอกาสในการพัฒนาธุรกิจมาก เพราะพนักงานบางคนมีความรู้ความสามารถ มีประสบการณ์ในด้านที่เขาถนัด ถ้าเปิดใจลองรับฟังความคิดเห็นก็อาจจะได้แนวคิดดีๆมาใช้ พัฒนากิจการได้อีกไกล

2.ขาดทักษะการบริหารแบบมาตรฐาน

การทำธุรกิจไม่ว่าประเภทไหนก็ตาม การบริหารงานจะต้องครบทุกด้าน หรือในด้านการบริหารธุรกิจเรียกว่า 4M คือ

Man ทรัพยากรบุคคล

ซึ่งจะต้องคัดเลือกบุคคลที่มีความสามารถเฉพาะด้านนั้นๆมาช่วยงาน ถ้าไม่สามารถเลือกคนที่มีความสามารถด้านนั้นๆอยู่แล้วก็ต้องหาคนที่สามารถพัฒนาได้มาฝึกงานเฉพาะด้าน เพื่อให้ทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ

Money การเงิน

การจัดการการเงินเป็นสิ่งสำคัญอันดับแรกของกิจการ ซึ่ง SMEs ส่วนใหญ่มักจะพลาดเรื่องนี้ เพราะไม่แยกแยะระหว่างเงินกิจการกับเงินส่วนตัว ใช้มั่วไม่แยกบัญชี เห็นเงินเข้ามาเยอะก็นำไปใช้ส่วนตัวคิดว่ามีเงิน แต่ลืมไปว่านั่นจะต้องนำมาบริหารกิจการ ไหนจะเงินเดือนลูกน้อง ต้นทุน ค่าใช้จ่ายสารพัด พอเงินไม่พอก็กู้เพิ่มแล้วก็ดอกเบี้ยเพิ่ม รายได้ไม่ทันรายจ่าย อยู่ได้ไม่นานก็เจ๊งไม่เป็นท่า

 Material วัตถุดิบในการผลิตสินค้า

การบริหารวัตถุดิบในการผลิตสินค้าจะต้องคำนวณให้ดี วัตถุดิบกับกำลังการผลิตต้องสัมพันธ์กัน ไม่มากเกินไปจนค้างสต๊อคทุนจม และไม่น้อยเกินไปจนไม่มีผลิต ซึ่งก็ต้องใช้ความเชี่ยวชาญและประสบการณ์ในการคำนวณ

Management การจัดการที่ดี

จะต้องใช้ความรู้ความสามารถและประสบการณ์พอสมควร เพราะเป็นเรื่องที่ต้องดูแลทั้งหมด ดูภาพกว้างและสั่งการอย่างมืออาชีพ

สิ่งเหล่านี้เป็นไปไม่ได้เลยที่คนคนเดียวจะทำทั้งหมด นอกเสียจากว่ากิจการนั้นจะเล็กมากๆ แต่ก็อีกนั่นแหละ ถ้าเจ้าของยังคงทำทุกอย่างนี้ด้วยตัวเองธุรกิจก็ไม่มีวันโต หรือถ้าโตเจ้าของก็เหนื่อยหมดแรงไปเสียก่อน ถ้าแบ่งหน้าที่ระหว่างคนในครอบครัวได้ก็ทำ แต่ถ้าไม่มีใครมีความสามารถก็จำเป็นที่จะต้องจ้างมืออาชีพมาช่วยงาน

3.ปัญหา Generation รุ่นต่อรุ่น

นับเป็นปัญหาโลกแตกของธุรกิจครอบครัวเลยทีเดียว เนื่องจากมีการสืบทอดธุรกิจจากรุ่นสู่รุ่น ในบางธุรกิจถ้ารุ่นบุกเบิกอย่างรุ่นพ่อแม่กล้ายอมรับความจริง กล้ายอมรับความเปลี่ยนแปลง มีการปรับตัวตามกระแสโลกมีหัวคิดสมัยใหม่ก็ดีไป แต่ถ้าครอบครัวไหนที่มีรุ่นบุกเบิกเป็นคนหัวโบราณเต่าล้านปีไม่ฟังความคิดเห็นของคนรุ่นใหม่ เพราะถือว่าตัวเองสร้างธุรกิจมาด้วยความยากลำบาก ยึดติดกับความสำเร็จเดิมๆ เมื่อมีรุ่นลูกหลานที่ได้รับการศึกษา ได้พัฒนาตัวเองคิดจะปรับปรุงเปลี่ยนแปลงระบบการบริหารธุรกิจให้เจริญเติบโตยิ่งขึ้นก็จะไม่ยอมรับและทำไม่ได้เลย เมื่อนั้นก็รอวันสูญหายไปกับกาลเวลาได้เลย

4.ไม่แยกแยะเรื่อง “หน้าที่ความรับผิดชอบ” กับ “อารมณ์ความสัมพันธ์”

เรื่องของอารมณ์ภายในครอบครัวเป็นเรื่องใหญ่ที่สุดในการบริหารธุรกิจ เพราะความเป็นครอบครัวเดียวกันจะไม่ค่อยมีความเกรงใจซึ่งกันและกัน เมื่อเกิดเรื่องไม่สบอารมณ์ก็อาจโมโหเหวี่ยงใส่กันด้วยความรุนแรง เพราะฉะนั้น การทำธุรกิจครอบครัวต้องคุยกันด้วยเหตุผล ไม่ใช้อารมณ์ เพราะอาจมีปัญหากระทบไปถึงธุรกิจได้ หากการกระทบกระทั่งเกิดขึ้นในครอบครัวมากๆก็อาจส่งผลไปถึงลูกจ้าง จะทำให้ในบริษัทนั้นทำงานกันอย่างไม่มีความสุข ผลงานก็จะออกมาไม่ดี ความยั่งยืนของธุรกิจที่คิดฝันไว้ก็อาจไม่เป็นอย่างที่คิด

5.ทำธุรกิจแบบกงสี ขาดคนดีมีฝีมือจากภายนอกมาช่วยบริหาร

ในการบริหารธุรกิจถ้าเป็นขนาดเล็กก็ไม่ค่อยมีปัญหานักเจ้าของคนเดียวก็ยังเอาอยู่ แต่ถ้าเริ่มเติบโตเป็นธุรกิจขนาดกลางที่เริ่มมีหลายส่วนหลายฝ่ายเข้ามาเกี่ยวข้อง การจ้างคนเก่งมาช่วยบริหารเป็นเรื่องที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ แต่การคัดเลือกให้ได้คนเก่งนั้นยากนัก เพราะคนเก่งส่วนใหญ่ก็เลือกที่จะทำงานกับบริษัทใหญ่ๆ บริษัทมหาชนที่มีชื่อเสียงมีหน้ามีตา เงินเดือนสูงๆ ในในธุรกิจ SMEs นั้นจะมีข้อจำกัดเรื่องนี้อยู่พอสมควร นอกเสียจากว่าจะยอมทุ่มเงินให้เงินเดือนเยอะๆ ไม่น้อยหน้าบริษัทใหญ่ หรือไม่ก็จ้างซัพพลายเออร์เฉพาะด้านที่เค้าเก่งเรื่องนั้นๆ เช่นเรื่องบัญชี ก็มีบริษัทที่เป็นมืออาชีพรับทำให้จะได้แบ่งเบาภาระเรื่องคนไปได้บ้าง แต่ทั้งนี้ทั้งนั้น เจ้าของธุรกิจจะต้องมีความรู้ในทุกๆเรื่องเพื่อจะได้ดูแลกิจการให้อยู่ยั่งยืนตลอดไป

6.การสืบทอดตำแหน่ง ทายาทธุรกิจ

เนื่องจากเป็นธุรกิจครอบครัว การสืบทอดตำแหน่งส่วนใหญ่ก็ให้เฉพาะลูกหลานหรือคนในตระกูลเดียวกันเท่านั้น ถ้าลูกหลานที่จะมาสืบทอดกิจการเป็นคนเก่ง คนดี ขยัน ก็ไม่น่ามีปัญหาอะไร แต่ถ้าสแกนดูแล้วในบรรดาลูกหลานไม่มีใครเอาอ่าว ก็ต้องยอมรับว่าการจ้างคนนอกมาบริหารกิจการเป็นเรื่องที่จำเป็น เรื่องนี้ต้องยอมรับให้ได้เพราะเรายึดความเป็นธุรกิจเป็นหลัก ต้องรู้จักไว้ใจคนอื่นบ้าง เพราะถึงแม้จะเป็นคนอื่นมาบริหาร แต่ถ้าเค้ามีความรู้มีความสามารถก็อาจจะช่วยให้บริษัทเจริญเติบโตแข็งแรงมั่นคง แต่ถ้ายอมรับไม่ได้จริงๆ อย่างไรเสียก็ต้องเป็นคนในตระกูลเท่านั้น อีกทางหนึ่งที่จะทำได้คือจ้างที่ปรึกษามาช่วยดูแล แต่ก็ต้องยอมรับค่าใช้จ่ายที่สูงพอสมควร

7.เงิน ๆ ทอง ๆ ไม่เข้าใครออกใคร ใช้จ่ายไม่เป็นระบบ

เจ้าของธุรกิจ SMEs บางคน เมื่อทำธุรกิจไปได้สักพัก เริ่มเติบโตขึ้น เงินก็มากขึ้นตามไปด้วย เพราะฉะนั้นต้องระวังเรื่องการใช้เงินให้ดี ต้องแยกออกระหว่างเงินของกิจการกับเงินส่วนตัว ทำบัญชีรายรับรายจ่าย อย่าใช้มั่วจนเพลิน ใช้ไปใช้มาทำไมเงินหมด อ้าว ก็ฉันรวย ฉันเงินเยอะ ฉันซื้อรถหรู แต่ฉันลืมไปว่ากิจการต้องใช้เงิน เรื่องนี้จะต้องตระหนักตั้งแต่เริ่มต้นกิจการ อย่าหลงใหลไปกับความฟุ่มเฟือยเพราะหายนะรออยู่ข้างหน้าแน่นอน…

เมื่อเรารู้แล้วว่าการทำธุรกิจครอบครัวนั้นจะเกิดปัญหาอะไรบ้าง การหาทางแก้ไข กันไว้ดีกว่าแก้เป็นดีที่สุด เพราะเมื่อเกิดปัญหาขึ้นมาแล้วมักจะปล่อยปละละเลยถือว่าไม่เป็นไร ความเสียหายอาจจะเกิดขึ้นเหมือนน้ำซึมบ่อทราย มารู้ตัวอีกทีก็ใหญ่โตจนแก้ไม่ทันเสียแล้ว…