วิถีชาวบ้านเป็นอัตลักษณ์หนึ่งที่น่าสนใจและควรค่าแก่การสืบสาน แต่ในปัจจุบันการที่เราจะสืบสานสิ่งดี ๆ ในรูปแบบดั้งเดิมก็อาจจะเป็นเรื่องยากและไม่ดึงดูดความสนใจของคนรุ่นใหม่ ซึ่งท้ายที่สุดก็มีโอกาสที่อัตลักษณ์ดี ๆ จะค่อย ๆ เลือนหายไปในที่สุด เพื่อไม่ให้อัตลักษณ์ดี ๆ ต้องสูญหายไปการต่อยอดเพื่อพัฒนาของดีที่มีอยู่เดิมให้น่าสนใจจึงเป็นสิ่งสำคัญที่นอกจากจะช่วยสืบสานวิถีชุมชนให้คงอยู่ก็ยังช่วยเพิ่มรายได้ให้กับชุมชนด้วยเช่นกัน เฉกเช่นการต่อยอดของดีประจำท้องถิ่นสู่การสร้างโอกาสทางธุรกิจที่เราจะมาพูดถึงกันในวันนี้กับ “ปลาใส่อวนโมเดิร์น” สินค้าแปรรูปที่ช่วยเพิ่มมูลค่าและสร้างโอกาสฝ่าวิกฤติ

อาหารพื้นถิ่นพัฒนาต่อยอดสร้างนวัตกรรมประสานภูมิปัญญาดั้งเดิม กับความคิดสร้างสรรค์คนรุ่นใหม่

 คุณอารีรัตน์ วิเชียรชม หรือ คุณแตง เจ้าของผลิตภัณฑ์ปลาใส่อวนโมเดิร์นและในปัจจุบันยังเป็นประธานกลุ่มเกษตรโมเดิร์น อ.ทุ่งสง จ.นครศรีธรรมราชคือเจ้าของเรื่องราวที่เราจะมานำเสนอกันในวันนี้ โดยคุณแตงจบการศึกษาด้าน Food Science จากมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ จึงมีความรู้ในด้านการนำวัตถุดิบการเกษตรมาแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์เพื่อเพิ่มมูลค่าเป็นอย่างดี

สาขาวิชา Food Science เป็นอีกหนึ่งสาขาที่น่าสนใจสำหรับผู้ที่สนใจอยากสร้างธุรกิจที่เกี่ยวกับการแปรรูปสินค้าเกษตร เพราะสาขาวิชานี้จะช่วยเพิ่มมูลค่าให้กับตัวของสินค้าทั้งในแง่ของของคุณค่าและคุณภาพของสินค้า และอีกประการหนึ่งก็คือในประเทศไทยเรามีวัตถุดิบทางการเกษตรมากมายที่เป็นของดีที่น่าสนใจแต่ไม่ค่อยมีผู้ที่นำไปต่อยอด Food Science จึงเข้ามาตอบโจทย์ความต้องการนี้เป็นอย่างมาก

สำหรับตัวของคุณแตงเองหลังจากเรียนจบก็มีโอกาสได้นำวิชาความรู้ที่ร่ำเรียนมาเข้ามาช่วยแก้ปัญหาให้กับทางบ้าน เพราะคุณพ่อของคุณแตงเลี้ยงปลาดุกเป็นอาชีพเสริมเพิ่มจากการทำสวน แต่ไม่มีความรู้ว่าจะนำปลาดุกที่เลี้ยงไปขายอย่างไรดี โดยในตอนนั้นคุณแตงมีทางเลือกอยู่ 2 ทางคือการแปรรูปเป็นปลาดุกย่างกับปลาใส่อวนแต่ด้วยข้อจำกัดในเรื่องของการเก็บรักษาและโอกาสทางธุรกิจจึงทำให้คุณแตงเลือกที่จะแปรรูปปลาดุกที่เลี้ยงเอาไว้เป็นปลาใส่อวนหรือปลาส้มแบบฉบับปักษ์ใต้แทน ซึ่งสูตรปลาใส่อวนนั้นคุณแตงก็ได้มาจากสูตรของคุณแม่นั่นเอง

นำวิชาความรู้ที่เรียนมาผสานกับสูตรความอร่อยของคุณแม่กลายเป็นธุรกิจจากอัตลักษณ์วิถีชาวบ้านที่น่าสนใจ

ปลาใส่อวนโมเดิร์น

ในส่วนของสูตรปลาใส่อวนนั้น คุณแตงได้นำเอาสูตรของคุณแม่มาทำให้มีมาตรฐานขึ้นจากการนำเอาส่วนผสมต่าง ๆ มาชั่ง ตวง วัด อย่างมีระบบระเบียบ และควบคุมกระบวนการหมักและระยะเวลาในการหมักปลาอย่างมีประสิทธิภาพจึงทำให้ปลาใส่อวนของคุณแตงมีรสชาติที่นิ่งและมีรสชาติดีเท่าเทียมกันในแต่ละล็อตการผลิต

ในล็อตแรกของการผลิตนั้นคุณแตงได้นำปลาดุกที่เลี้ยงในบ่อประมาณ 1,500 ตัวคิดเป็นน้ำหนักประมาณ 100 กิโลกรัมมาทำการแปรรูปและแจกจ่ายกันภายในครอบครัว ส่วนที่เหลือจึงนำไปจำหน่ายผ่านทางญาติของคุณแตงซึ่งปรากฎว่ามีกระแสตอบรับที่ดีมาก คุณแตงจึงค่อย ๆ เพิ่มปริมาณการผลิตโดยการรับซื้อปลาดุกจากบ่อของญาติ ก่อนที่จะขยายไปสู่ชุมชนและชุมชนใกล้เคียงในที่สุด ในปัจจุบันคุณแตงมีเครือข่ายบ่อปลาดุกที่ช่วยเลี้ยงเพื่อส่งมาให้คุณแตงแปรรูป 7 บ่อ บ่อละ 2,000 ตัวหมุนเวียนกันไปตลอดปี

เพิ่มมูลค่าจากการสร้างคุณค่าให้แก่ผลิตภัณฑ์ของตนเอง

ปลาใส่อวนโมเดิร์น

เหตุผลที่คุณแตงเลือกปลาดุกมาใช้ในการแปรรูปนอกเหนือไปจากที่ต้องการช่วยคุณพ่อจัดการกับปัญหาปลาดุกก็เพราะว่าปลาดุกนั้นเป็นปลาที่เลี้ยงง่าย โตไวและไม่ค่อยมีโรค ส่วนการเลือกแปรรูปเป็นปลาใส่อวนก็เพราะมีอายุการเก็บรักษาที่นานกว่า และสามารถสร้างฐานลูกค้าจากพื้นที่อื่นได้ประกอบกับเป็นช่วงที่ปลาใส่อวนได้รับความนิยมและเริ่มเป็นที่รู้จักจากคนใน Gen ใหม่ ๆ เพิ่มมากขึ้น

โดยสิ่งที่สร้างความแตกต่างให้กับปลาใส่อวนโมเดิร์นของคุณแตงก็คือ การใช้ข้าวคั่วที่หอมไม่เหมือนกับเจ้าอื่น ๆ เป็นจุดขาย แต่กระนั้นสิ่งที่สร้างความน่าสนใจให้กับผลิตภัณฑ์ของคุณแตงคือการต่อยอดผลิตภัณฑ์โดยความร่วมมือกับมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลวิทยาเขตทุ่งสงในการวิจัยเพิ่มสารอาหารที่มีประโยชน์ในตัวของผลิตภัณฑ์ปลาใส่อวนของคุณแตงนั่นเอง โดยคุณแตงมองว่าเป็นการเพิ่มมูลค่าโดยการนำนวัตกรรมที่น่าสนใจมาใส่ลงไปในตัวของผลิตภัณฑ์ คุณแตงให้ทัศนะที่น่าสนใจในเรื่องนี้สำหรับผู้ประกอบการก็คือสถาบันการศึกษาต่าง ๆ มีองค์ความรู้ที่ผู้ประกอบการสามารถเข้าไปขอคำปรึกษาเพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์ของตนได้ เพียงแค่ผู้ประกอบการนำไอเดียของตนเข้าไปพูดคุยก็มีโอกาสที่จะทำให้ผลิตภัณฑ์ของตนมีจุดขายที่สามารถสร้างความแตกต่างได้มากขึ้น

ใช้การตลาดออนไลน์นำเพื่อให้เข้าถึงคนรุ่นใหม่ ๆ

ปลาใส่อวนโมเดิร์น

ผลิตภัณฑ์ปลาใส่อวนของคุณแตงมีกลุ่มเป้าหมายที่ไม่เพียงเฉพาะคนในพื้นที่เท่านั้นแต่ยังรวมไปถึงกลุ่มของคนนอกพื้นที่และกลุ่มที่เป็นคนรุ่นใหม่ โดยคุณแตงมองว่าคนรุ่นใหม่มีการใช้โซเชี่ยลมีเดียในชีวิตประจำวันค่อนข้างมากดังนั้นช่องทางออนไลน์จึงช่วยตอบโจทย์ในเรื่องของการตลาดไม่น้อยซึ่งคุณแตงเองมีช่องทางจำหน่ายสินค้าทั้งบนเพจ line และ TikTok โดยในแต่ละช่องทางคุณแตงจะลงเรื่องราวคอนเทนต์อย่างสม่ำเสมอ

ปัญหาที่คุณแตงเจอมาเกี่ยวกับการขายก็คือการตัดราคากันเองของคู่แข่งซึ่งคุณแตงมองว่าการทำเช่นนี้ย่อมไม่ส่งผลดีในระยะยาวต่อทั้งระบบ สิ่งที่คุณแตงเลือกทำก็คือการสื่อสารไปยังกลุ่มลูกค้าเป้าหมาย บอกเล่าเรื่องราวเหตุผลว่าสินค้าปลาใส่อวนโมเดิร์นนั้นแตกต่างอย่างไร มีคุณภาพที่ไม่เหมือนกับคู่แข่งอย่างไรทำให้ลูกค้าทราบอะไรคือเหตุผลและคุณค่าที่พวกเขาจะได้รับ เพราะเมื่อใดที่ลูกค้ารับรู้ถึงความแตกต่างของราคาการตัดสินใจซื้อจะขึ้นอยู่กับว่าพวกเขารู้สึกถึงคุณค่าอะไรที่เขาจะได้รับจากผลิตภัณฑ์นั้น ๆ โดยคุณแตงเองก็เลือกที่จะนำเอาจุดเด่นที่คู่แข่งไม่พูดถึงมาขยายความให้ลูกค้าตัดสินใจเลือกปลาใส่อวนโมเดิร์นของคุณแตงนั่นเอง

แนวคิดที่คุณแตงอยากฝากถึงคนรุ่นใหม่ที่อยากจะพัฒนาต่อยอดของดีของท้องถิ่นเป็นธุรกิจที่สร้างรายได้แก่ชุมชน

ในช่วงท้ายคุณแตงยังฝากข้อคิดที่น่าสนใจแก่คนรุ่นใหม่ที่มีแนวคิดที่ต้องการจะพัฒนาต่อยอดของดีประจำชุมชนของตนเองสู่การเป็นธุรกิจที่สร้างรายได้เอาไว้ว่า ในแต่ละชุมชนยังมีของดีที่เป็นอัตลักษณ์เฉพาะอยู่อีกมากที่รอให้คนรุ่นใหม่หยิบมาพัฒนาต่อยอดและใส่ไอเดียเพื่อเป็นจุดขายและกลายเป็นธุรกิจที่น่าสนใจ แต่การจะนำเอาอัตลักษณ์ดั้งเดิมของชุมชนมาต่อยอดหรือปรับเปลี่ยนให้ทันสมัย คนรุ่นใหม่ยังจำเป็นต้องเข้าไปหาคนรุ่นเก่าด้วยความนอบน้อมเพราะคนรุ่นเก่าก็มีแนวคิดและความเคยชินดั้งเดิมอยู่ จึงจำเป็นต้องอาศัยการพูดคุยทำความเข้าใจว่าเราจะนำของดีไปพัฒนาอย่างไรให้เป็นที่รู้จัก ลองขอโอกาสในการพัฒนาอัตลักษณ์นั้นและเมื่อใดที่ไอเดียที่คุณมีมันเริ่มออกผลให้เห็น คุณก็จะได้รับการยอมรับจากพวกเขาและกลายเป็นความภูมิใจของชุมชนไปในที่สุด