ราคาของมังคุดในปี 2564  ค่อนข้างต่ำ ส่วนหนึ่งเนื่องจากจำนวนผลผลิตที่เยอะ แต่มีการรับซื้อน้อย และยังได้รับผลกระทบจากสถานการณ์การแพร่ระบาดของโควิด-19 ที่ส่งผลให้ทุกภาคธุรกิจประสบปัญหา เกษตรกรหลายท่านจึงหันมาใช้ช่องทางออนไลน์ในการจำหน่ายผลผลิตทางการเกษตร เช่นเดียวกับ คุณ อาจินต์ เพ็ชรวงศ์ เกษตรกรสวนมังคุด จังหวัดนครศรีธรรมราช มาร่วมแชร์ประสบการณ์ตรงว่า มีการปรับตัวอย่างไรให้รอดในยุคโควิดจิทัล แนวทางในการพัฒนาผลผลิตเพื่อเพิ่มมูลค่า และช่องทางการตลาดบนโลกออนไลน์

จากวิถีชาวเมืองสู่วิถีชาวป่าชาวสวน

คุณอาจินต์ เพ็ชรวงศ์ พื้นเพเป็นคนคีรีวง นครศรีธรรมราช ใช้ชีวิตวัยทำงานอยู่ที่กรุงเทพ พอถึงจุดหนึ่งจึงตัดสินใจย้ายกลับบ้านเกิด เพื่อเริ่มต้นอาชีพเกษตรกร แน่นอนว่าการทำสวนสำหรับคนที่ไม่เคยทำมาก่อนนั้นไม่ใช่เรื่องง่ายเลย เรียกได้ว่าต้องเรียนรู้และปรับตัวกันใหม่ ในตอนนั้นนอกจากทำสวนมังคุดแล้ว ได้มีการรวมกลุ่มกันในนามของวิสาหกิจชุมชนเพ็ชรคีรีโฮมสเตย์ ซึ่งได้รับมาตรฐานจากกรมการท่องเที่ยว เพิ่มความมั่นใจให้กับนักท่องเที่ยวที่ไปเยือนคีรีวง หมู่บ้านคีรีวงไม่ได้เป็นที่รู้จักแค่ในฐานะหมู่บ้านที่อากาศดีที่สุดในประเทศไทยเท่านั้น ผลผลิตทางการเกษตรอย่างมังคุดก็มีชื่อเสียงไม่แพ้กัน ซึ่งเป็นพืชเศรษฐกิจของจังหวัดนครศรีธรรมราช โดยเฉพาะ “มังคุดเขาคีรีวง” ที่มีเอกลักษณ์โดดเด่น มีผลใหญ่ ผิวมันวาว เปลือกหนารสชาติหวานเปรี้ยวกำลังดี ซึ่งผลขนาดใหญ่มีน้ำหนักถึง 4 ลูกต่อ 1 กิโลกรัม เป็นสินค้าขึ้นทะเบียน “สิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์(GI)” วิถีชีวิตเกษตรของชาวคีรีวงจะทำสวนผลไม้ผสมหลายชนิด ที่เรียกว่า “สวนสมรม” เป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นที่ทำให้มีพืชผลกินตลอดปีและพืชไม่สุ่มเสี่ยงต่อการติดโรค

แนวทางเกษตรนวัตกรรมต่อยอดผลผลิตทางการเกษตรสู่เครื่องสำอางมาตรฐานระดับสากล

จากภูมิปัญญาชาวบ้านที่มีบรรพบุรุษเป็นหมอตำแย มักจะเห็นว่ามีการนำเอาเปลือกมังคุดไปใช้กับการดูแลผิวพรรณสำหรับคุณแม่ที่เพิ่งคลอด อย่างธุรกิจโฮมสเตย์ที่ทำก็ต้องเตรียมผลิตภัณฑ์ดูแลและทำความสะอาดผิวกายไว้รองรับนักท่องเที่ยว คุณอาจินต์เกิดแนวคิดว่ามังคุดน่าจะนำมาต่อยอดไปเป็นผลิตภัณฑ์อื่นได้ จึงเริ่มหาข้อมูลว่าในมังคุดมีสารอะไรบ้าง เริ่มศึกษาจากงานวิจัยต่างๆ

ก่อนหน้านี้ที่คีรีวงมีกลุ่มบ้านสมุนไพรคีรีวงที่มีชื่อเสียงอยู่แล้ว ทางกลุ่มมัดย้อมสีธรรมชาติบ้านคีรีวงมีการนำเปลือกและใบมังคุดมาใช้ในการทำผ้ามัดย้อม คุณอาจินต์ต้องการที่จะทำผลิตภัณฑ์ที่แตกต่างออกไป จึงตัดสินใจเข้าไปปรึกษาสถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย โดยตั้งโจทย์ว่าอยากได้ผลิตภัณฑ์บำรุงผิวหน้าที่เทียบเท่าเคาน์เตอร์แบรนด์

ผลการทดสอบพบว่า สารสกัดจากมังคุดเขาคีรีวงนั้นมีสารชนิดหนึ่งที่ยับยั้งกระบวนการสร้างเม็ดสี (ยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ไทโรซิเนส) มีประสิทธิภาพสูงถึง 83% เทียบเคียงกรดโคจิก (Kojic Acid) – สารที่ได้จากกระบวนการหมักข้าวมอลต์ ช่วยลดเม็ดสีในชั้นผิว

ระยะเวลากว่า 2 ปีจนในที่สุดได้กลายมาเป็นผลิตภัณฑ์ภายใต้แบรนด์ Petchkiri (เพ็ชรคีรี) เซรั่มจากสารสกัดมังคุดเขาคีรีวง เจ้าแรกของประเทศไทย ความพิเศษอยู่ตรงที่สารยับยั้งการสร้างเม็ดสีที่สกัดได้จากมังคุดเขาคีรีวงสูงกว่ามังคุดที่ปลูกได้จากแหล่งอื่น เมื่อได้ผลิตภัณฑ์ตามที่ต้องการ แต่สำหรับคุณอาจินต์ไม่ได้หยุดอยู่แค่นั้น ได้ส่งผลิตภัณฑ์เข้าแข่งขันตามโครงการต่างๆ จนได้รับเลือกจากกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีให้เป็นหนึ่งในผลิตภัณฑ์ที่ส่งเสริมอัตลักษณ์จังหวัดนครศรีธรรมราช

คุณอาจินต์ให้ความเห็นว่า เกษตรนวัตกรรมการต่อยอดผลผลิตทางการเกษตรโดยอิงกับงานวิจัยในปัจจุบันทำได้ง่ายขึ้นกว่าเมื่อก่อน สามารถติดต่อตามหน่วยงานรัฐ มหาวิทยาลัย ศูนย์บ่มเพาะต่างๆ ได้เลย สำคัญคือเป้าหมายเราต้องชัดเจน เป้าหมายในที่นี้คือ อยากทำผลิตภัณฑ์อะไร กลุ่มลูกค้าคือใคร และต้องมีความเชื่อมั่นในตัวเอง อย่างเรื่องเงินทุนที่ผู้ประกอบการหลายรายไม่พร้อมและกังวล ในบางครั้งก็มีทุนสนับสนุนช่วยเหลือ ซึ่งคุณอาจินต์แนะนำว่าให้รับเป็นสิ่งของแทนเงินเพื่อที่จะนำมาต่อยอด อย่างคุณอาจินต์ที่ในตอนนี้มีโรงงานรับจ้างผลิตสินค้าเป็นของตัวเอง เงินรางวัลที่ได้รับจากการแข่งขันตามโครงการต่างๆ คุณอาจินต์ให้คำแนะนำว่าอาจรับเป็นสิ่งของแทน เช่น เครื่องจักร วัตถุดิบ อุปกรณ์ต่างๆ หากได้เงินสดเป็นไปได้ว่าอาจใช้หมดก่อนที่จะนำไปลงทุนต่อ ส่วนค่าใช้จ่ายอื่นๆ เช่น ค่าอบรม ค่าเดินทาง ให้คิดว่าเป็นการซื้อความรู้เพิ่มเติมเพื่อพัฒนาในสิ่งที่กำลังทำ

แนวทางเกษตรนวัตกรรม ทำการตลาดและการปรับตัวยุคโควิดจิทัล

เกษตรนวัตกรรม

1.การตลาดแบบ แจกฟรี!

อีกหนึ่งกระบวนการที่ถือว่ายากสำหรับผู้ประกอบการมือใหม่ คือ การขาย เมื่อผลิตสินค้าได้ตรงตามคุณสมบัติที่ต้องการแล้ว ขั้นต่อไปคือ จะทำอย่างไรให้สินค้าเป็นที่รู้จักและขายได้ การตลาดจึงเป็นเรื่องสำคัญที่ผู้ประกอบการต้องรู้ เมื่อมั่นใจว่าสินค้ามีคุณภาพดี คุณอาจินต์ใช้วิธีแจกสินค้าให้ทดลองใช้ฟรี! อยากให้ผู้ใช้เห็นผลลัพธ์ที่เกิดขึ้น เพราะเชื่อว่าหากลูกค้ามีความพึงพอใจต่อสินค้า รายได้ก็จะตามมาเอง ในระหว่างนั้นก็สร้าง Facebook Page เพื่อเป็นช่องทางในการกับกลุ่มลูกค้าเป้าหมาย โดยขอให้ผู้ทดลองใช้กดไลค์ กดแชร์เพจเป็นการตอบแทน หรือการเข้าร่วมงานอบรม งานสัมมนาต่างๆ คุณอาจินต์มักจะนำสินค้าพกติดกระเป๋าไว้เพื่อแจกผู้เข้าร่วมอบรม แจกทีมงาน ระยะเวลากว่า 1 ปีที่ได้แจกจ่ายสินค้าให้ทดลองใช้ ก็เริ่มมีการสั่งซื้อสินค้าเข้ามากว่า 50% ของจำนวนที่แจกไป สิ่งสำคัญคือ สร้างความศรัทธาแก่ผู้ใช้ บอกเล่าที่มาที่ไปของสินค้า กล้าที่จะการันตี

2.กระตุ้นยอดขายด้วยวิธีจัดโปรโมชั่น

เมื่อแบรนด์กำลังไปได้สวย แต่แล้วก็ต้องมาเจอกับวิกฤตโควิด-19 ในช่วงแรกทางคุณอาจินต์ยังไม่ได้รับผลกระทบอะไรมากนัก เพราะเน้นขายทางออนไลน์เป็นส่วนใหญ่ แต่สถานการณ์ที่กินเวลามากว่า 2 ปี ส่งผลให้ธุรกิจเริ่มสะดุดได้รับผลกระทบไม่น้อย รายได้หายไปถึง 80% ส่วนใหญ่มาจากลูกค้าเก่าซึ่งจำนวนการสั่งซื้อลดลง จากเดิมที่สั่งเซรั่มครั้งละ 2-3 ขวด ก็เหลือเพียงขวดเดียว คุณอาจินต์จึงใช้กลยุทธ์จัดโปรโมชั่นเพื่อกระตุ้นยอดขาย

3.ใช้ช่องทางการขายออนไลน์ที่หลากหลายขึ้น

จากเดิมที่มีช่องทางติดต่อแค่เฟสบุ๊ค ได้มีการปรับเปลี่ยนไปสู่ช่องทางอื่น เช่น TikTok  เริ่มจากมีลูกค้ารีวิวใน TikTok  ทีมงานที่เป็นเด็กรุ่นใหม่จึงเข้าไปทำการตลาดอย่างจริงจัง มีการลงโฆษณา เรียนรู้เทคนิคต่างๆ เพื่อเพิ่มยอดขาย การตลาดออนไลน์ คุณอาจินต์ให้ความสำคัญกับการสร้างคอนเทนต์ให้น่าสนใจ สร้างแฮชแท็กให้แบรนด์ ส่วนตัวมองว่าการขายเครื่องสำอางบนเฟสบุ๊คอาจไม่ใช่ทางเลือกที่เหมาะสม โดยเฉพาะการโพสต์ขายใน Facebook Marketplace  อยากขายออนไลน์ให้ได้ผลต้องหมั่นทำซ้ำ โพสต์เรื่อยๆ อย่าให้ขาดความต่อเนื่อง บางคนโพสต์ขายแค่ไม่กี่วันก็เริ่มท้อ อย่าเปรียบเทียบกับคนอื่น อย่างในช่วงที่โฮมสเตย์ยังไม่สามารถเปิดรับนักท่องเที่ยวได้ ก็ใช้พื้นที่หน้าเพจโพสต์ขายมังคุดไปก่อน

สร้างตัวตนบนโลกออนไลน์

เมื่อราคาผลผลิตตกต่ำจะมารอให้หน่วยงานภาครัฐเข้ามาช่วยเหลือก็คงรอไม่ได้ เกษตรกรต้องปรับเปลี่ยนไปใช้ช่องทางออนไลน์ในการขายสินค้าและทำการตลาด อย่างปัญหาโดนกดราคาผลผลิต เกษตรกรหลายท่านก็หันมาขายสินค้าเอง ส่งตรงจากสวนถึงผู้บริโภค ซึ่งการขนส่งก็มีหลายบริษัทให้เลือกใช้บริการ อย่างปอลอ เอ็กเพรส ก็เป็นอีกหนึ่งทางเลือกที่ตอบโจทย์การขนส่งสินค้าทางการเกษตร สนับสนุนเกษตรกรในการเพิ่มโอกาสทางการขาย สร้างรายได้ผ่านช่องทางออนไลน์