ได้ยินคำว่าธุรกิจ “หม้อน้อยเชียงคาน” หลายคนคงสัยสัยว่ามันคือธุรกิจอะไรกันนะ คำว่าเชียงคานอาจจะพอเดาได้ว่าเป็นอำเภออำเภอหนึ่งในจังหวัดเลย แต่เจ้าหม้อน้อยน่ะสิมันคืออะไรกันนะ มาตามหาคำตอบไปด้วยกัน

สมุนไพรหมอน้อย สวนสนามภูเงิน

 

วันนี้เราได้รับเกียรติจากคุณอัจฉรา โรจน์ประภาพร เจ้าของสวนสนามฟาร์มสเตย์ (สวนสนามภูเงิน) ที่ตั้งอยู่ ณ อ.เชียงคาน จ.เลย มาเป็นคนบอกเล่าเรื่องราวเกี่ยวกับเจ้าหม้อน้อยว่ามันคืออะไร และมีประโยชน์อย่างไรบ้าง

“หม้อน้อย” หรือ “เครือหม้อน้อย” นั้นมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Cissampelos pareira จัดอยู่ในวงศ์ Menispermaceae เป็นไม้เถาเลื้อยพันเนื้อแข็งขนาดปานกลาง ลักษณะใบเป็นใบเดี่ยวรูปหัวใจแต่โคนใบเป็นแบบก้นปิด ออกดอกในช่วงเดือน ม.ค.- ก.พ. มีขนขึ้นปกคลุมทั่วไปบนหน้าใบและหลังใบ เวลาที่เราเอามือลูบใบจะรู้สึกนุ่มเหมือนขนหมา จึงมีชื่อเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า “เครือหมาน้อย”

“เครือหม้อน้อย” มีสรรพคุณทางยาเยอะมากถึง 40 สรรพคุณ มีฤทธิ์เป็นยาเย็น ช่วยดับพิษร้อนถอนพิษไข้ สามารถนำมาทำอาหารได้ทั้งอาหารคาวหวาน และน้ำที่คั้นได้จากรากและใบของเครือหม้อน้อยนั้นเอามาใส่ในแกงหน่อไม้แทนน้ำใบย่านางได้ด้วย

ในใบของเครือหม้อน้อยมีสารเพคตินธรรมชาติเป็นส่วนประกอบอยู่ถึงร้อยละ 30 ซึ่งเจ้าสารเพคตินนี้เป็นพวกเดียวกันกับวุ้นในเม็ดแมงลักหรือวุ้นทะลายพุง มีคุณสมบัติในการพองตัวอุ้มน้ำ ช่วยเพิ่มกากอาหารในลำไส้ ช่วยในการขับถ่าย ลดระยะเวลาของอุจจาระที่ตกค้างอยู่ในลำไส้ ช่วยดูดซับสารพิษ หรือสารตกค้างอื่นๆ ในลำไส้ ทำให้ปัจจัยเสี่ยงในการเกิดมะเร็งลำไส้ใหญ่ลดลง อีกทั้งยังช่วยลดการดูดซึมของน้ำตาลและไขมัน จึงเหมาะที่จะนำมาใช้ทำอาหารให้กับผู้ป่วยเบาหวานและผู้ที่มีคอเลสเตอรอลในเลือดสูงด้วย

สรรพคุณทางยาที่น่าสนใจสมุนไพรหมอน้อย

1.แก้ปวดหลังปวดเอว แก้ไขเจ็บคอ

เนื่องจากเครือหม้อน้อยมีฤทธิ์เย็นเหมือนเฉาก๊วย หมอยาพื้นบ้านจึงนิยมใช้รากของเครือหม้อน้อยมาฝนหรือต้มกิน โดยใช้เครือหม้อน้อยเดี่ยวๆ หรือใช้ร่วมกับสมุนไพรตัวอื่นเพื่อใช้รักษาอาการเหล่านี้ได้ ซึ่งจากการศึกษาวิจัยในปัจจุบันพบว่าเครือหม้อน้อยมีฤทธิ์แก้ปวดและแก้อักเสบได้ดี

2. แก้ปวดประจำเดือน และแก้ไข้ทับระดูในผู้หญิง

โดยใช้หัวของเครือหม้อน้อยมาฝนกินกับน้ำเพื่อแก้อาการปวดประจำเดือน และแก้อาการไข้ทับระดู ซึ่งหมอยาพื้นบ้านในแถบอเมริกาใต้และอเมริกาเหนือใช้ส่วนของเถา ราก ใบ และเปลือกของเครือหม้อน้อยระงับอาการปวดทั้งก่อนคลอดและหลังคลอด รวมทั้งยังใช้รักษาอาการตกเลือดหลังคลอดด้วย เครือหม้อน้อยจึงได้รับฉายาว่า “สมุนไพรของหมอตำแย”

3. หมอยาไทยในจังหวัดเลยใช้เครือหม้อน้อยเป็นยารักษาอาการเกี่ยวกับระบบทางเดินอาหาร

หลายอาการ เช่น แก้ท้องอืด ท้องเฟ้อ แก้อาการอาหารไม่ย่อย แก้ท้องเสีย แก้อาการปวดบิดเกร็งในช่องท้อง แก้อาการถ่ายเป็นเลือดโดยใช้รากของเครือหม้อน้อยมาต้มกิน ซึ่งจากการศึกษาพบว่าเครือหม้อน้อยมีฤทธิ์คลายกล้ามเนื้อและต้านเชื้อแบคทีเรียได้หลายชนิด

4. ใช้พอกหน้า รักษาสิว บำรุงผิวพรรณ

หมอยาในจังหวัดปราจีนบุรีแนะนำว่าให้ขยี้ใบของเครือหม้อน้อยจนเป็นวุ้นแล้วเอามาพอกรักษาฝี อาการอักเสบของผิวหนัง ผด ผื่นคัน อาการปวดบวมตามข้อ นอกจากนี้ยังใช้พอกหน้ารักษาสิวได้อีกด้วย
5. ใช้เป็นยาลดความดัน

ในกลุ่มของหมอยาไทยใหญ่ ใช้ทั้งต้นของเครือหม้อน้อยต้มน้ำกินเพื่อใช้เป็นยาลดความดัน นอกจากนี้หมอยาพื้นบ้านในบราซิลยังใช้ราก ต้น เปลือก และใบของเครือหม้อน้อยมาต้มกินเพื่อรักษาอาการความดันโลหิตสูง นิ่ว กระเพาะปัสสาวะอักเสบ ซึ่งมีความสอดคล้องกับข้อมูลที่ได้จากการศึกษาในปัจจุบันว่าสารสกัดจากเครือหม้อน้อยสามารถใช้ลดความดันในสัตว์ทดลองได้

จากประโยชน์และสรรพคุณของเครือหม้อน้อยดังที่กล่าวมาข้างต้นนั้น จะเห็นได้ว่าเป็นสมุนไพรที่ควรสนับสนุนให้มีการต่อยอดเป็นพืชเศรษฐกิจสมุนไพรในอนาคตเป็นอย่างยิ่ง